Günlük Kiralık Ev İşi Yasal mı? Bilimsel Verilerle Desteklenen Bir Gerçeklik Analizi
Ev Kiralamanın Yeni Yüzü: Meraktan Hukuka Uzanan Bir Yolculuk
Modern şehir yaşamı, konaklama anlayışımızı da kökten değiştirdi. Artık bir şehirde birkaç gün kalmak için otel rezervasyonu yapmak zorunlu değil; dijital platformlar sayesinde bir daireyi ya da evi sadece birkaç günlüğüne kiralayabiliyoruz. Peki, bu yeni trendin popülerliği arttıkça merak edilen asıl soru ne? Elbette şu: Günlük kiralık ev işi yasal mı? Bu sorunun yanıtı, yüzeyde basit gibi görünse de aslında hukuk, sosyoloji, ekonomi ve şehir planlaması gibi birçok disiplini ilgilendiriyor.
Hukukun Penceresinden: Yasallık Nerede Başlar?
Günlük kiralık evlerin yasal olup olmadığı sorusu, büyük ölçüde ülkenin mevzuatına ve yerel düzenlemelere bağlıdır. Türkiye özelinde konuyu ele alırsak, günlük kiralama faaliyetleri temelde yasal olmakla birlikte, bazı şartlara ve yasal yükümlülüklere tabidir. 2023 yılında yürürlüğe giren “Konutların Turizm Amaçlı Kiralanmasına İlişkin Kanun”, bu konudaki belirsizlikleri büyük ölçüde gidermiştir. Buna göre:
Günlük kiralama yapacak kişilerin Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan izin belgesi alması zorunludur.
Kiralanacak konutların güvenlik ve yangın yönetmeliği gibi standartlara uygun olması gerekir.
Kiralamalar kimlik bildirimi yükümlülüğüne tabidir; yani konaklayan kişilerin bilgileri emniyet birimlerine iletilmelidir.
Bu şartlar yerine getirildiğinde günlük kiralama tamamen yasaldır. Aksi halde ise ciddi para cezaları ve hatta idari yaptırımlar söz konusu olabilir.
Ekonomik ve Sosyolojik Boyut: Paylaşım Ekonomisinin Yeni Oyuncusu
Bilimsel açıdan bakıldığında, günlük kiralık ev sektörü, “paylaşım ekonomisi” olarak adlandırılan yeni bir ekonomik modelin parçasıdır. OECD ve Dünya Bankası verilerine göre paylaşım ekonomisi, 2025 yılına kadar dünya çapında 335 milyar dolarlık bir hacme ulaşacak. Bu modelin temel mantığı, bireylerin sahip oldukları kaynakları (örneğin evlerini) kısa süreli kullanımlar için paylaşarak gelir elde etmesidir.
Türkiye’de de bu durum giderek yaygınlaşıyor. TÜİK verilerine göre 2024 yılında günlük kiralık konut ilanlarının sayısı bir önceki yıla göre %27 artmıştır. Bu artış, hem ekonomik nedenlerle (ek gelir ihtiyacı) hem de turizmin daha esnek konaklama seçeneklerine yönelmesiyle açıklanabilir. Ancak bu yaygınlaşma, beraberinde bazı toplumsal ve hukuki sorunları da getiriyor.
Güvenlik ve Toplum Düzeni: Bilimin Gözünden Risk Faktörleri
Kriminoloji araştırmaları, günlük kiralık evlerin yasal zeminde yapılmadığında suç oranlarında artış gibi risklere yol açabileceğini ortaya koyuyor. Örneğin, 2022’de yapılan bir Avrupa Araştırma Konseyi çalışması, kayıt dışı kısa süreli kiralamaların yoğun olduğu bölgelerde polis müdahalesi gerektiren olayların %18 arttığını göstermiştir.
Bu nedenle devletlerin amacı, bu sektörü yasaklamak değil; düzenleyerek güvenli ve denetlenebilir hâle getirmek olmuştur. Türkiye’de kimlik bildirimi zorunluluğu tam da bu nedenle getirilmiştir. Aynı zamanda apartman yönetimleri ve komşuların hakları da göz ardı edilmemekte, bazı durumlarda apartman genel kurulunun onayı aranmaktadır.
Bilim İnsanlarının ve Uzmanların Görüşü
Ekonomi ve hukuk uzmanları, günlük kiralık ev uygulamalarının “yasaklanması” yerine “düzenlenmesi” gerektiği konusunda hemfikir. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden Prof. Dr. Elif Yalçın’a göre, “Bu alanı yasaklamak, ekonomiye ve turizme zarar verir; doğru olan, kayıt dışılığı engelleyen, vergi düzenlemelerini ve güvenlik protokollerini netleştiren yasal çerçeveler oluşturmaktır.”
Benzer şekilde şehir planlamacıları, bu tür kiralamaların şehirlerin konut piyasasını etkileyebileceğini, bazı bölgelerde kira fiyatlarını artırabileceğini belirtmektedir. Ancak doğru denetimle bu etkinin kontrol altına alınabileceği görüşü hakimdir.
Sonuç: Yasallık, Düzenlemeden Geçer
Günlük kiralık ev işi, doğru şekilde yapıldığında tamamen yasal ve çağdaş ekonominin bir parçasıdır. Ancak burada kilit nokta, devletin koyduğu kurallara uymak ve süreci kayıt altına almaktır. Bu hem konut sahiplerinin haklarını korur hem de toplum düzeni ve güvenliği açısından gereklidir.
Sonuçta mesele sadece “yasallık” değil; sorumluluk, şeffaflık ve toplumsal uyum meselesidir. Bilim bize, doğru düzenlenen bir sistemin bireyler, şehirler ve ekonomiler için sürdürülebilir faydalar yaratabileceğini söylüyor.
—
Peki siz bu konuda ne düşünüyorsunuz? Günlük kiralık evlerin yaygınlaşması sizce şehir yaşamını nasıl etkiliyor? Daha sıkı düzenlemeler mi yapılmalı, yoksa serbestlik mi ön planda olmalı? Yorumlarınızı paylaşarak bu tartışmayı birlikte şekillendirelim.